Go Tšweletšwa Ditlokwane Bjang

©Marinda Louw

Ditlokwane di bjalwa ka gare ga mafelo a mo dintlong tše kgolo mo maemong a khaponetaeoksaete, monola le themperetšha di ka laolwago ka kelohloko. Ke tshepedišo ya setegeniki kudu, ye e lebantšhitšwego go tšweletšobontši ya ditlokwane, kudukudu ka lebakeng la ditlokwane tša konope le ya botsothwa - maloko ka moka a Agaricus spp.

Temothuo ya tlokwane ke tshepedišo ya saense yeo e nyakago kelohloko ya go swara dikwalwa go fihlelela dipoelo tša go swana le go nyaka peakanyo ya letlotlo le legolo. Godimo ga fao, ka ya sethekniki kudu le ya go nyakwa mellwane ya mehuta ka teka-tekano ye maleba go tšweletša ditlokwane tša boleng bjo bobotse, gwa realo Ngaka Martmari van Greunen wa Sylvan, feme yeo e abago tšweletšo ya ditlokwane.

Ditlhohlo tše dingwe ka temothuong ya tlokwane di akaretša kganetšo ya go ja ditlolwane le bophelo bjo bo kopana ka šelefong le tlhokego ya ditirelo tša go tonya go tšwa ka temothuong go ya šelefong.

Go Bjala Tlokwane

©Marinda Louw

Manyora a dirilwego ka go kgethega a phatlalatšwa ka phaphathing, dišelofong goba go tlatšwa ka mekotlaneng ya polastiki. Go tloga fao mašobana a ditlokwane ka sebopego sa ‘tšweletšo ya ditlokwane’ tšeo di elamelwago ka manyorong le go dumelelwa go bopa dikgokaganyo tša ‘medu’ ya tlokwane ya digare tše tshesane. Tshepedišo ya ya go bopa kgokagano ya digare tše tshesane le go laola lefelwana leo le bitšwago ‘go sepediša tshepedišo’ gomme e tšea matšatši a 15-19.

Go hlohleletša ya digare tše tshesane tša tlokwane go fetolela go tšwa go kgato ya go ikoketša kgato, llaga ya 5 cm ya sedirišwa seo se kgethegilego - khupetšo - e oketšwa godimo ga manyoro. Llaga ya khupetšo ka tlwaelo e nago le motswako wa manyoro a mohlaka, e tlišitšwe go tšwa dinageng tša ka ntle go tšwa ka Ireland goba ka Netherlands. Motswa o boleta wa mmoba (ditšweletšwa tše dingwe tša go tšweletša pampiri go tšwa go mmoba) e kopanywa le motswako wa manyoro a mohlaka go godiša pH ya esiti go ya maemong a magareng a pH ya kalaka ya go ka ba 7.5. Llaga ya khupetšo e fa monola le maemo a bosa a maleba ka dihlogo tša go ba le dintlha go tšwelela.

Babjadi bjale ba fokotša mameo a bosa a diphapoši tša go bjala ka go šomiša mafelo a go laola maemo a bosa a go hlalefa. Phišo ya go tšhoša e hlola gore ditlolwane di thome go uma le go bopa ditlolwane ka tshepedišong ya go bitšwa ‘pinning’. Nakong ya pinning, ditlolwane di ba bobedi ka bogolo diiring tše dingwe le tše dingwe tše 24 gomme di swanetše go lekolwa letšatši le lengwe le le lengwe go kgonthiša puno ya maleba.

Puno ya Ditlolwane

Go buna ga tlolwane go direga ka dikhutšišo goba ka boithomelo. Se se thoma ka morago ga matšatši a ka bago a 17 ka morago ga khupetšo le go tšwela pele ka morago ga dikgoba tša beke. Ka kakaretšo, dikhutšišo tše tharo di topiwa pele ga ge manyoro a šomišitšwego a tlošwa go dira sekgoba sa dibjalo tše di latelago.

Ditlolwane tša go lewa di le go forešo gantšhi di bunwa ka seatla, di hlophiwe le go phuthelwa ka dirotong goba go phuthelwa ka bontšhi (go fihla go 5 kg) ka ditšhelong tša mapokisi. Polokelo ya maleba ya ditlolwane e ka phapošing ya go tonya ka 2 - 4°C ka monola wa godimonyana.

Ditlolwane tša sehlopha sa bobedi (mohlala, tša go butšwa go feta goba tša dipatso) di ripilwego le go šomišwa ka godimo ga pizza, le ka disosong bj.bj. Ditlolwane tša khupetšo ka bontšhi di topiwa ka metšhini.

Tšweletšwa ya Tlolwane

©Marinda Louw

Tšweletšwa ya tlolwane ke sedirišwa (go swana le rae ye e opafaditšwego goba dithoro tša mabelethoro) ao a hlabelwago mašobana a itšego a mohuta wa tlolwane. Tšweletšwa ya tlolwane e šoma bjalo ka ‘peu ya tlolwane’ ye e ‘bjetšwego‘ ka gare bofase bja-manyoro bjo bo melago. E kopanywa ka manyorong ka bokaakang bja dilitara tše 8 ka tone goba boima bja 0.5%. Manyora a tšweletšwago a tlatšwa ka mekotlaneng, diphaphathing dišelofong ka lebaka la go elamela goba ‘go sepediša tšweletšwa’.

Tshepedišo ya tšweletšwa, gotee le tšweletšo ya dibjalo, go diragala ka diphapošing tša go godiša goba mekero ye e kgogantšwego botse le go ba le ditlabakelo tša maleba le tshepedišo ya go swara moya. Moya o swanetše go sefiwa go thibela ditwatši le mašobana a mouta go tsena ka diphapošing tša go godiša. Godimo ga fao; moya, themperetšha le monola di laolwa ka kelohloko go laola tshepedišo ya go mela.

Translated by Lawrence Ndou